چرا آنچه را که من می بینم نمی نویسید؟

برگردان علی محمد طباطبایی

توبیاس گولتس از برلینر سایتونگ با روزنامه نگار روسی گریگوری پاسکو در باره ی

 جای خالی آزادی بیان در حکومت پوتین گفتگو می کند

برلینر سایتونگ: آقای پاسکو، آیا شما به عنوان یک روزنامه نگار منتقد حکومت روسیه بیم آن ندارید که به همان سرنوشتی گرفتار شوید که دوست و همکار شما آنا پولیتکوفسکا دچار گردید و در اکتبر 2006 به قتل رسید؟

پاسکو: هر روزنامه نگاری که منتقد حکومت است اگر صداقت داشته باشد به شما خواهد گفت که این روزها ترس بخشی از زندگی او شده است. اما من خیالم از این بابت کمی راحت تر است، زیرا دیگر خود را از شر این بیم و هراس ها خلاص کرده ام.

برلینر سایتونگ: در 1997 زمانی که شما یک روزنامه نگار نظامی بودید، از یک کشتی ارتش روسیه فیلمی تهیه کردید که نشان می داد آن کشتی مشغول تخلیه زباله های هسته ای در دریای ژاپن است. شما با این کار خود یک رسوایی زیست محیطی را افشا کردید و به همین خاطر محکوم به سه سال زندان شدید که شش ماه از آن در اردوگاه کار اجباری می گذشت و اتهام شما هم کلاً خیانت به کشور بود. آیا دقیقاً همین تجربه بود که باعث تغییر رویه ی روزنامه نگاری شما گردید؟

پاسکو: شیوه ی کار من امروز با گذشته تفاوتی نکرده است. من از مخاطره ی افتادن به زندان در هر لحظه ای آگاهم. اما می خواهم که این مخاطره را بپذیرم. اگر هیچ کس به موضوعاتی نپردازد که حکومت سعی در پنهان نگه داشتن آنها دارد، مردم هرگز نخواهند دانست که در جامعه ی آنها چه می گذرد.

برلینر سایتونگ: در حال حاضر شما کار خود را بر پروژه ی خط لوله گاز روسیه متمرکز کرده اید.

پاسکو: برای مثال خط لوله ی Nord-Stream را در نظر بگیریم که از میان دریای بالتیک عبور می کند و به احتمال بسیار زیاد برای مردم آلمان مقدار زیادی گاز و راحتی می آورد. اما برای مردم روسیه نه گاز می آورد و نه خوشبختی، زیرا سودها به جیب تعداد اندکی سرازیر می شوند. مسئله ی دیگر هزینه ی چنین پروژه های بزرگ و گسترده است. چگونه ممکن است ساخت یک خط لوله ابتدا دو میلیارد برآورد هزینه شود، اما در نهایت شش میلیارد هزینه بردارد؟ اگر پول لازم برای ساخت این خط لوله از جیب پوتین یا گرهارد شرودر می آمد یا از جیب رئیس گازپروم آلکسی میلر، من نگرانی نمی داشتم. اما این پول مالیات دهندگان روسی است که به زور از جیب آنها بیرون کشیده شده است.

برلینر سایتونگ: چرا رسانه های روسیه گزارشی در باره ی این موارد منتشر نمی کنند؟

پاسکو: من با روزنامه نگاران بسیاری صحبت کره ام که از شهرهایی می آیند که این خطر لوله از آنها       می گذرد. من از آنها پرسیدم که چرا در باره ی آنچه من می بینم چیزی نمی نویسند. و آنها پاسخ دادند: ما حقوق خود را از گازپروم دریافت می کنیم.    

برلینر سایتونگ: وضعیت آزادی مطبوعات در روسیه ی امروز چگونه است؟

پاسکو: طی دوره ی شش ساله ریاست پوتین 21 روزنامه نگار به قتل رسیده و بیش از 300 اقامه ی دعوا بر ضد آنها به جریان افتاده است. روزنامه نگارانی که گزاراشات انتقادی می نویسند به خاطر دستیابی به اطلاعات محرمانه کتک کاری می شوند و به روزنامه نگاران خارجی اجازه ی ورود به کشور داده نمی شود. هنگامی که رئیس جمهور و سایر مقامات کرملین مصاحبه ی مطبوعاتی ترتیب می دهند فقط به روزنامه نگاران طرفدار دولت اجازه ی شرکت داده می شود. علاوه بر آن آنها فقط می توانند پرسش هایی را مطرح کنند که مشاوران مطبوعاتی رئیس جمهور قبلاً با طرح آنها موافقت کرده اند. دومای فعلی می خواهد که قانون آزادی بیان را به زودی تغییر دهد. حقوق روزنامه نگاران بیش از پیش محدود خواهد شد. حتی همین امروز به دادگاه کشانیدن روزنامه نگاران کار ساده ای است و در 99 درصد از چنین مواردی پیروزی با شاکیان است.

برلینر سایتونگ: مطابق با یک بررسی جدید که در روسیه منتشر شده است ولادیمیر پوتین در میان 80 درصد از مردم این کشور از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است. 70 درصد چنین اظهار داشته اند که حاضرند برای بار دیگر به او رای دهند.

پاسکو: من به این رقم های رسمی باوری ندارم. علاوه بر آن بیشتر مردم روسیه اطلاعات خود را از ایستگاه های تلویزیونی که تحت کنترل حکومت هستند می گیرند، مانند کانال اول و یا ام تی وی که دیدگاه های انتقادی نسبت به پوتین ندارند. پوتین خود محصولی از این تلویزیون ها است. بر روی صفحه ی نمایش شما او را می بینید که مشغول اسکی کردن است یا در حال اجرای ورزش های رزمی است. تمامی این ها تصویر پوتین را بزک می کنند. به همین خاطر است که او تا این اندازه محبوبیت دارد.

برلینر سایتونگ: هنگامی که انسان حمایت زیاد از پوتین در روسیه را مورد توجه قرار دهد شاید به این فکر افتد که بسیاری از مردم روسیه به راستی علاقه ای به دموکراسی ندارند.

پاسکو: اگر مردم ندانند که دموکراسی چیست، نمی توانند تصمیم بگیرند که آیا خواهان آن هم هستند یا خیر. آنها ابتدا باید از این امکان برخوردار باشند که از طریق انتخابات آزاد در این باره به تصمیم گیری برسند. در یک چنین حالتی احتمالاً تعداد بسیار بیشتری از مردم از آنچه فعلاً تصور می شود خواهان آن خواهند بود.     

برلینر سایتونگ: با توجه به کنترل رسانه ها توسط حکومت، امید چندانی برای بازتر شدن این بحث وجود ندارد.

پاسکو: تقریباً دیگر هیچ رسانه ی مستقلی باقی نمانده است و آن چندتایی هم که هنوز مانده اند نفوذ چندانی بر مردم ندارند.

برلینر سایتونگ: کانال رادیویی Echo Moskwy به عنوان تنها ایستگاه رادیویی که تحت کنترل کرملین نیست تلقی می شود. چگونه است که هنوز هم این فرستنده رادیویی بسته نشده است؟

پاسکو: به این دلیل که حکومت بهانه هم برای این ادعای خود داشته باشد که در روسیه هنوز هم رسانه های مستقل وجود دارند. البته یک روزنامه ی مستقل هم هست یعنی Nowaja Gazeta . اما ایستگاه تلویزیونی وجود ندارد که بتواند برنامه های انتقادی پخش کند. چنین چیزی هم البته در شرایط فعلی تقاضای زیاده از حدی خواهد بود، زیرا رسانه ی تلویزیون به اکثریت مردم دسترسی دارد و می تواند آنها را مورد تاثیر قرار دهد.

برلینر سایتونگ: تاچه اندازه اینترنت می تواند در روشنگری مردم کمک کند؟

پاسکو: مطابق با آمار رسمی 25 میلیون استفاده کننده ی اینترنت در روسیه وجود دارد. احتمالاً تعداد آنها کمتر از این ها باید باشد. اما مدت ها است که حکومت در جستجوی شیوه هایی برای به زیر کنترل درآوردن اینترنت است.

برلینر سایتونگ: تعداد بیشماری روزنامه نگار در روسیه وجود دارد که با حکومت همکاری می کنند و به عنوان « وجهه سازان » حکومت عمل می کنند. چرا بسیاری از روزنامه نگاران می گذارند که به این شکل مورد سوء استفاده قرار گیرند؟

پاسکو: هرکس خود بهتر می داند که برای چه کسی باید کار کند. اما بسیاری از آنها بیم آن دارند که درآمد های خود یا محبوبیتشان را از دست بدهند. آنها از این هراس دارند که اگر در شیوه ای که پوتین خواهان آن است عمل نکنند توقیف شوند یا حتی به قتل رسند. البته ما در روسیه روزنامه نگاران وظیفه شناس و جستجوگر هم داریم. اما امکانات لازم برای انتشار مطالب آنها بسیار محدود است. برای مثال قرار بود مقاله ای از من در یکی از نشریات منتشر شود. وقتی نوشتن آن به اتمام رسید آنها فقط حاضر بودند که مطلب مرا تحت یک نام جعلی منتشر کنند. من مواقت نکردم زیرا فکر می کنم استحقاق آن را دارم که اسم خودم زیر اندیشه هایم قرار گیرد.

برلینر سایتونگ: به بارو شما چه کسی می تواند امروزه بر حکومت شوروی فشار وارد آورد؟

پاسکو: اولین شخصی که نشان داد که او با روش و مسیر پوتین موافقتی ندارد رئیس پیشین یوکوس میخائیل خودروکوفسکی بود. او اولین فردی بود که به طور علنی در خصوص این نکته نظر انتقادی خود را مطرح ساخت که حکومت به طور مرتب در اقتصاد و مالکیت خصوصی دخالت می کند. او فعلاً در زندان نشسته است. قضیه ی او به نحو احسن سرشت شرایط امروز روسیه را نشان می دهد: اگر سابق بر این استالین و برژنوف از طریق ایدئولوژی حکومت می کردند، تلاش حکومت امروز در روسیه فقط و فقط پول و کسب درآمد است.

برلینر سایتونگ: در روسیه ی امروز نقش گروه سالاران چگونه است؟

پاسکو: پس از توقیف خودروکوفسکی من نسبت به آنها فقط و فقط احساس ترحم و تهوع دارم. آنها مانند سربازان به یک صف می شوند و آنچه را انجام می دهند که اطرافیان پوتین به آنها دستور می دهند.

برلینر سایتونگ: هدف شما از افشای آن رسوایی محیط زیستی در واقع چه بود؟

پاسکو: واقعیت این است که پس از آن فیلم افشاگرانه ی من روسیه به خالی کردن زباله های اتمی به اقیانوس ها خاتمه داده است ـ البته پس از آن که 30 سال تمام چنین کرده بود. این که امروزه دیگر زباله ی هسته ای به دریا ها تخلیه نمی شود برای من کافی است که احساس کنم من شخصاً حرفه ی روزنامه نگاری خود را به نحو احسن به انجام رسانده ام.

   Warum schreibt ihr nicht, was ich sehe?"

Der russische Journalist Grigori Pasko über Abhängigkeit und Käuflichkeit der Presse unter Putin

http://www.berlinonline.de/