باغ مخفی

گلچینی از ترجمه های منتشر شده من از سال ۱۳۸۰ تا به امروز در سایت ایران امروز و بعضی نشریات دیگر

باغ مخفی

گلچینی از ترجمه های منتشر شده من از سال ۱۳۸۰ تا به امروز در سایت ایران امروز و بعضی نشریات دیگر

اسلام حافظ همبستگی اجتماعی است

گفتگوی تاگس سایتونگ با فاطمه مرنیسی

برگردان علی محمد طباطبایی

 

 

 

به عقیده ی فاطمه مرنیسی جامعه شناس مراکشی برقراری دموکراسی در

جهان عرب به شدت پیشرفت خواهد کرد. علت آن انقلاب رسانه ایست

که در منطقه در حال گسترش است، اما غرب

 این نکته را درک نمی کند.

 

 

تاگس: خانم مرنیسی، در انتخابات اخیر در مراکش یک اکثریت چشمگیر در خانه های خود ماندند. علت آن چه بود؟

 

مرنیسی: مراکشی ها در انتخابات شرکت نکردند زیرا آنها با 30 حزب متفاوت روبرو بودند که در نظر آنها مانند تجمعی از بنگاه های کوچک با منافع تجاری جلوه می کرد. این سیاستمداران فاقد بینش قابل توجه هستند. اما جوانان که امروز اکثریت جامعه را تشکیل می دهند به خوبی مطلع اند و رسانه ها را به دقت تعقیب می کنند. آنها مایل به دیدن نتایج ملموس اند.

 

تاگس: آیا این عدم شرکت گسترده به معنای پاسخ منفی به شاه نیست که قدرت اصلی را در اختیار دارد؟ اپوزیسیون اسلامی توقع دارد که مراکش به یک جمهوری تبدیل شود.

 

مرنیسی: شاه نمادی از اتحاد کشور است. تاریخ مراکش به عنوان یک کشور یکپارچه در واقع به دوران استعماری فرانسه باز می گردد. کسی خواهان از بین بردن این یگانگی نیست. اما شاه باید در آینده فقط نقش نمادین خود را بازی کند. یکی از آن چیزهایی که جوانان خواهان دیدن آن هستند همین مشروطه سلطنتی است، مانند اسپانیا و بریتانیا.

 

تاگس: چه کسی ضمانت یک دگرگونی دموکراتیک را به عهده می گیرد؟

 

مرنیسی: تصور من این است که در حال حاضر در جهان عرب یک انقلاب در شرف تکوین است که باعث آن نیز رسانه ها هستند. انقلاب دیجیتالی تا به اینجا 200 فرستنده ماهواره ای پان عربی را به راه انداخته و احساس وظیفه و مسئولیت را بالا برده است. به همین علت است که من معتقدم برقراری دموکراسی در جهان عرب با سرعت زیاد به جلو خواهد رفت، زیرا ما با یک برقراری دموکراسی از پائین روبرو هستیم. آنچه ما در حال حاضر در مراکش شاهد آن هستیم به زودی در نقاط دیگر نیز تکرار خواهد شد و از جمله در ایران.

 

تاگس: آیا رژیم های استبدادی در جهان عرب از یک نیروی سرسختانه برای بقاء برخورار نیستند؟

 

مرنیسی: غرب درک نمی کند که در این لحظه چه چیزی در اینجا در حال تکوین است. همه چیز تغییر می کند و مورد پرسش قرار می گیرد. این که در سوریه، اردن و مراکش قدرت پدران به پسران منتقل شده است به عنوان نشانه ای از ادامه بی تحرکی و سکون تلقی می گردد. آنها این نکته را درک نمی کنند که وضعیت فعلی تا چه اندازه شکننده و گذرا است.

 

تاگس: دیکتاتور ها میمانند . . .

 

مرنیسی: بله، اما حتی در حکومت خودکامه ای مانند لیبی یا تونس می توان مشاهده کرد: فشار و زور در برابر شهروندان خودی دیگر کارکرد ندارد. لیبی را در نظر بگیرم: قذافی خود را از شر فشار و تهدید آمریکا خلاص کرد به این ترتیب که خود را به همکاری با آن کشور علاقمند نشان داد. اما او فقط هنگامی می تواند در قدرت باقی ماند که از حمایت مردم خودش هم برخوردار گردد. در مراکش تلویزیون الجزیره محبوب ترین کانال تلویزیونی است و محل استقرار آن در خلیج فارس است. مشاورین شاه اکنون عقیده دارند که تنها امکان روبرو شدن با آن ایجاد یک بازار تلویزیونی خودی است. میدان نبرد میان قدرت های منطقه ای و جهانی ارتباط های گروهی است. هیچ حاکمی در جهان عرب نمی تواند خود را از آن کنار نگه دارد.

 

تاگس: اگر امروز در جهان عرب انتخابات آزاد برگزار شود در بسیاری از نقاط احزاب اسلامی هستند که به قدرت خواهند رسید: ما در 1991 در الجزایر و بالاخره در فلسطین شاهد آن بودیم. آیا شما از اسلام گرایان نمی ترسید؟

 

مرنیسی: امروز یک حزب اسلامی محافظه کار و ضد دموکراتیک برای آن که بتواند جایی در جهان عرب در انتخابات به پیروزی برسد هیچ شانسی نخواهد داشت. من آنچه را که فعلاً در ترکیه در جریان است بسیار جالب توجه می بینم. اسلام گرایان ترکیه به این نتیجه رسیدند که دیگر خود را به عنوان اسلام گرا معرفی نکنند. دیگر به هیچ وجه کفایت نمی کند که یک حزب سیاسی خود را به اسلام منتسب سازد. مردم خواهان دیدن نتایج ملموس هستند. حتی در مراکش شهرهایی وجود دارد مانند Meknes که در آن اسلام گرایان حکومت می کنند. پرسش اینجاست که آنها چگونه می توانند مسائل روزمره را حل کنند ـ این تنها چیزی است که مورد توجه مردم قرار دارد. و اگر از دست یک حزب اسلامی در این خصوص کاری بر نیاید، برای بار دیگر انتخاب نخواهد شد.

 

تاگس: غرب چه نقشی می تواند بازی کند؟

 

مرنیسی: در چشمان بیشتر مردم عرب غرب به طور کامل بی اعتبار شده است. چگونه می توان از دموکراسی صحبت کرد و همزمان از هواپیما ها بر سر مردم غیر نظامی بمب فرو ریخت، درست مانند آنچه در عراق یا در فلسطین در جریان است. این وحشی گری ناب است. اما مردم می توانند در خصوص مسائل حقوق بشر و دموکراسی میان سیاست کشورهای غربی و سیاست انسان مدارانه ی روشنفکران آن کشور ها که در طرف ما ایستاده اند تفاوت قائل شوند.   

 

تاگس: در مراکش شاه موفق به اجرای یک قانون خانواده ی جدید و مترقی شده است. آیا نیروهای محافظه کار می توانند چرخ تاریخ را دوباره به عقب باز گردانند؟

 

مرنیسی: پادشاه مراکش مشاورین بسیار خوبی دارد. یکی از آنها احمد توفیق است که وزیر مسائل و امور  دینی است. او کتابی در باره ی یک شهر در قرن نوزدهم نوشته است که مردم آن نیمی یهودی بودند و نیم دیگر از مسلمانها تشکیل می شد و این که آنها در آن زمان چگونه مسائل داخلی خود را سر وسامان  می دادند. او همچنین کتابی در باره ی امامی از همین دوره نوشته که در کوهستان اطلس زندگی می کرد و مدافع حقوق زنان بود. هدف او نشان دادن این نکته است که ارزش های تساهل و برابری حقوقی را نباید حتماً از غرب وارد کرد، بلکه آنها ریشه در میراث ما دارند.     

 

تاگس: آیا شما به عنوان یک فعال حقوق زنان مسائل بنیادینی با اسلام دارید؟

 

مرنیسی: پرسش اصلی این است که آیا اسلام برای معضلات جامعه امروز پاسخی دارد؟ هنگامی که اسلام پای به جهان گذارد، شکاف عمیقی میان فقیر و غنی وجود داشت. برای کاهش این فاصله ثروتمندان  می بایست ده درصد از درآمد خود را به عنوان مالیات صرف فقرا کنند. امروز این گونه است که بانک جهانی برای کشور مراکش تعین می کند که پرداخت های خود برای مدارس و بیمارستانها را کاهش دهد. این عمل به همبستگی اجتماعی لطمه وارد می آورد. بنابراین عجیب نیست که در چنین واضعیتی مردم دوباره متوجه دین شده اند. باید درک کرد که مسئله ی اصلی دین دعا و نیایش نیست، بلکه همبستگی است.

 

تاگس: همبستگی چیز جالبی است. اما همبستگی دینی غالباً خاصیت انحصار طلبی دارد و دیگران را جدا و محروم می کند: مثلاً غیر مسلمان ها را.

 

مرنیسی: بله می تواند عیب و اشکال هایی هم داشته باشد: انحصار و فشار گروهی. پرسش این است که چگونه می توان از آن اجتناب نمود. مسئله ی امروز ما هم دقیقاً همین است: آیا مفهوم امت فقط به مسلمان ها محدود می شود یا مسیحیان، مردم یهودی و غیر دین داران را هم در بر می گیرد؟

 

تاگس: آیا یک واعظ تلویزیونی محافظه کار مانند یوسف القروی از چنین موضعی دفاع خواهد کرد؟

 

مرنیسی: القروی مردی متعلق به گذشته است. امروزه تعداد بسیار زیادی القروی های جوان وجود دارد که بسیار فرهیخته تر و مدرن تر از او هستند. پرسش بزرگی که بحث اصلی بر آن استوار است این است: چگونه می توان خشونت و بنیادگرایی را مهار کرد؟ در عرصه ی دینی در باره بسیاری موارد تجدید نظر می شود و امامان، از عربستان سعودی گرفته تا مراکش نظر می دهند که: هرکس در نام اسلام دیگران را به قتل برساند او خود قاتل است و جایش گوشه ی زندان. رسانه ها تاثیر تمدن سازانه ای بر گفتمان عمومی گذاشته اند. اگر امروزه شخصی در تلویزیون معتقدان به ادیان دیگر یا غیر دین داران را جریحه دار سازد، بلافاصله جلوی آن گرفته می شود.   

 

تاگس: اما فرستنده های تلویزیونی هم وجود دارد که به انتشار و تبلیغ ضد غرب و اسلام افراطی می پردازند. با این ها چه می توان کرد؟

 

مرنیسی: بله، چنین فرستنده هایی مانند المنار یا TBS هم وجود دارد. اما این فرستنده های اسلام افراط گرا با یک مشکل روبرو هستند: آنها مشتری که تبلیغ کالاهای خود را به آنها محول کند نمی یابند. یعنی آنها به اندازه کافی نمی توانند تماشاچی جذب کنند تا برای صاحبان کالاهایی که علاقمند به تبلیغات خود هستند جالب توجه باشند. نفوذ و تاثیر آنها محدود است.

 

Der Islam schafft Solidarität.

 http://www.taz.de/

نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.