باغ مخفی

گلچینی از ترجمه های منتشر شده من از سال ۱۳۸۰ تا به امروز در سایت ایران امروز و بعضی نشریات دیگر

باغ مخفی

گلچینی از ترجمه های منتشر شده من از سال ۱۳۸۰ تا به امروز در سایت ایران امروز و بعضی نشریات دیگر

در جستجوی تئوری توطئه

فرانک فوردی

برگردان علی محمد طباطبایی

 

 

 

تئوری ئوطئه قدرت تخیل مردم را به تصرف خود در آورده است. غالباً، ما مردم کمتر علاقمند دانستن آنچه سیاستمداران به واقع می گویند یا انجام می دهند هستیم تا تلاش برای کشف برنامه های مطرح پنهانی که انگیزه ی اصلی رفتار آن سیاستمداران است.  

هر انتصاب جدید برای دیوان عالی (آمریکا) به جستجو برای یافتن سابقه ی بد یا نشانه و ردی از یک تبانی تبدیل می شود. هنوز نامزدی هریت مایرز برای دیوان عالی صد در صد نشده است که شایعاتی بر سر زبانها می افتد مبنی بر آن که پرزیدنت بوش خانم مایرز را به عنوان سپر بلا انتخاب کرده تا در صورت رد انتصاب او لیبرال ها برای جایگزین محافظه کارتری با دشواری بیشتر مواجه شوند. ظاهراً پرزیدنت بوش بیشتر از یک تبانی در آستین دارد. حتی چنین گفته شده است که وحشت آنفولانزای مرغی کار کاخ سفید است تا توجه مردم آمریکا را از وضعیت ناجوری که در عراق پیش آمده منحرف کند. بعضی دیگر به کنایه می گویند که صنایع داروسازی در پشت سر این رویداد قرار دارند تا از افزایش ناگهانی تقاضا برای واکسن آنفولانزا به سودهای کلانی برسند.

اکنون تئوری های توطئه چنان دارای تاثیر و نفوذ هستند که پایگاه اینترنتی وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا از روی ناچاری در صدد فرونشاندن زیان هایی است که این قبیل تئوری ها به اعتبار آمریکا وارد می سازند. آن پایگاه تایید می کند که « تئوری های ئوطئه دارای گیرایی و جاذبه ی زیادی هستند و غالباً مردم در همه جا آنها را باور می کنند ». در حقیقت این نظریه که سیاست خارجی آمریکا پیامد یک نقشه ی پنهانی و به دقت طرح شده توسط دارودسته ی محافظه کاران جدید است به طور گسترده ای مورد توافق مردم چه در داخل و چه در خارج از آمریکا می باشد. مشغولیت ذهن ها با ئوطئه ها دیگر به حاشیه ها محدود نمی ماند، بلکه عملاً هر رویداد غیر منتظره فضایی از سوء ظن ایجاد می کند که باعث ایجاد شایعه و اعتقاد به وجود تبانی ها می شود. 

پس از طوفان ویلما در ماه گذشته که باعث قطع برق میلیون ها شهروند فلوریدایی گردید، شایعاتی بر سر زبانها افتاد مبنی بر آن که برق مناطق مربوط به منازل قدرتمندان قبل از بقیه ی نقاط وصل شده است. این شایعات در مقایسه با شایعاتی که پس از طوفان کاترینا به راه افتاد بسیار بی خطر تر بود. این شایعه که مقامات مسئول از روی قصد مناطق مسکونی سیاه پوستان در نیواورلئان را به زیر آب بردند هنوز هم مورد قبول تعداد قابل توجهی از مردم است. هنگامی که کارگردان سرشناسی با نام سپایک لی (Spike Lee) اعلام نمود در حال ساختن فیلمی از به زیر آب رفتن نیواورلئان است، او اظهار داشت که اصلاً تعجبی نخواهد کرد اگر تئوری های توطئه مبنی بر آن که دخالت دولت در به زیر آب رفتن آن شهر مسئول است با فیلم او مورد تائید قرار گیرد.      

تئوری های توطئه از علت ها و انگیزه های رویدادها تبینی ارائه می کنند که در غیر آن، آن تحولات در نظر ما غیر قابل توضیح و بی دلیل جلوه می کردند. این قبیل تئوری ها جذابند زیرا آنها شکلی از کنترل و محار نیروهای قدرتمندی را که زندگانی ما را زیر نفوذ و تاثیر خود دارند در اختیار می گذارند. امروزه حوادث مصیبت بار غالباً با رفتاری که از روی قصد بدخواهانه اند ارتباط داده می شوند و دیگر هیچ بدبختی به عنوان حوادث طبیعی تلقی نمی شود. برای مثال در مورد مرگ پرنسس دایانا در اثر یک حادثه ی رانندگی و یا یک قطع برق همه جایی سوء ظن عمومی بر آن است که بدخواهی بشری باید در آنها نقش اصلی را داشته باشد. در صورت بروز بیماری های غیر قابل توضیح یا نشت مواد شیمیایی اکثراً تمامی تقصیر ها به گردن اعمال غیرمسئولانه و نفع طلبانه سیاستمداران، شخصیت های مشهور و تجارت پیشه گان مطرح، دکترها، دانشمندان ـ در واقع تمامی حرفه ها ـ گذاشته می شود.

مردم همیشه در جستجوی یافتن معنا هستند. اما در جهان آشفته و همیشه در حال تغییری که در آن زندگی می کنیم ما به ویژه هنگامی سردرگم می شویم که امکان فهم معضلاتی که با آنها روبرو هستیم فراهم    می آید. یکی از مهمترین شیوه هایی که در آن فقدان معنا تجربه می شود رسیدن به این احساس است که فرد آلت دست نیروهای قدرتمند پنهانی و زیر نفوذ آنها قرار گرفته است ـ نه فقط آلت دست کارگردان ها، تبلیغات مخفی از چشم ما و رسانه ها که همچنین توسط قدرت هایی که بی نام هستند. به همین خاطر است که ما غالباً نشانه های مادی و روان شناختی ناشناخته را به نیروهای نامعلومی نسبت می دهیم که علت اصلی آنها غذایی است که می خوریم، آبی است که می نوشیم، تنوع همچنان رو به گسترشی است از مواد آلاینده و موادی که توسط فن آوری های جدید پخش و منتشر می شوند و البته سایر پروسه های غیر قابل رویت. به این ترتیب است که گرم تر شدن همه جایی صرفاً یک پدیده ی آب و هوایی نیست، بلکه بلایی چند منظوره است که می تواند مجموعه ی متنوع و گیج کننده ای از رویدادهای ویران گر را برای ما تبیین کند.

به نظر می رسد که ما در جهان پر از ابهامی زندگی می کنیم شبیه به تریلوژی « ماتریکس » است، جایی که آنچه در معرض خطر قرار دارد واقعیتی است که در آن زندگی می کنیم و آنجا که افراد آلت دست دیگران قرار می گیرند. در دوران گذشته چنین طرز تلقی هایی اساساً شیوه ی تفکر جنبش های دست راستی پوپولیست را شکل می بخشید، کسانی که در پس هر رویداد مهم جهانی دست یهودی ها یا فراماسون ها یا یک تبانی کمونیستی را می دیدند. امروز، تئوری توطئه تبدیل شده است به گرایش عمده و بسیاری از حامیان جنجالی و پر سروصدای آن را می توان در جنبش های تندروی مخالف و در میان چپ غیر سیاسی یافت. هنگامی که هیلاری کلینتون در باره ی « تبانی گسترده ی جناح راست » هشدار می داد، دیگر آشکار گردید که سیاست های طرح پنهانی جذب زندگی روزانه ی مردم شده است. امروز، جنبش های ضدسرمایه داری و ضد جهانی سازی همان اندازه با سیاست های تبانی آمیخته شده اند که در مورد مخالفان آنها در منتهاالیه راست صدق می کند. از دیدگاه آنها یک تبانی عظیم جهانی تبدیل شده است به توضیحی چند منظوره برای بسیاری از مشکلات و مصیبت هایی که زمانه ی ما را تحت تاثیر خود گرفته است.    

دیدگاه ساده انگارانه به جهان که مبتنی بر اندیشه تبانی است سوخت رسانی به سوء ظن را یاری می کند و قلمروی سیاست را با شک و بدگمانی می نگرد. این نگرش یک پیکار نقادانه از زندگی جامعه را با جستجوی ویران گری برای طرح پنهانی جایگزین می کند. این دیدگاه همچنین توجه را از توضیح تفاوت های واقعی منحرف کرده و به تبدیل شدن زندگی به یک تماشاخانه کمک می کند، جایی که آنچه در آن اهمیت دارد زندگی های خصوصی ومنافع شخصی سیاستمداران مورد ظن قرار گرفته است. یک جستجوی ثابت برای داستانی در پشت داستان دیگر ما را از آن باز می داد که به واقع به یکدیگر توجه کرده و سخنان همدیگر را به درستی بشنویم و نمی گذارد که جهان را به همان شکلی که واقعاً هست ببینیم.

 

تاریخ انتشار اولیه سه شنبه 29 آذر 1384

 

 

فرانک فوردی پروفسور جامعه شناسی دانشگاه کنت انگلستان است و نویسنده ی کتابی با عنوان « سیاست وحشت: فراسوی چپ و راست ».

 

On the hunt for a conspiracy theory by Frank Furedi.

Christian Science Monitor 2005. 

نظرات 0 + ارسال نظر
امکان ثبت نظر جدید برای این مطلب وجود ندارد.