مصاحبه با رئیس آژانس بین المللی انرژی هسته ای (۳)

اگر شکست بخوریم ادامه زندگی بشریت به مخاطره خواهد افتاد

مصاحبه اشپیگل با رئیس آژانس بین المللی انرژی هسته ای محمد البرادعی

 بخش سوم و پایانی

برگردان علی محمد طباطبایی

 

رئیس آژانس انرژی هسته ای ژنرال محمد البرادعی با اشپیگل در باره گرایش

اسرائیل به اقدامات یکجانبه بر علیه کشورهایی مانند سوریه، تمایل

ایالات متحده به نگاه داشتن آژانس در بی خبری و

تهدید تروریسم هسته ای سخن می گوید

اشپیگل: وزیر امور خارجه آلمان فرانک والتر اشتاین مایر می گوید مطابق با آخرین گزارش شما اکنون توپ در زمین ایرانی ها است. او تاکید دارد که اکنون واقعاً وقت همکاری برای ایرhنی ها رسیده است ، در غیر این صورت امکان و احتمال این که یک راه حل دیپلوماتیک در آینده نزدیک بتواند به جایی برسد کمتر می شود. او همچنین امکان تحریم های جدید شورای امنیت سازمان ملل را یادآور می شود.

البرداعی: من با تمام وجود با او موافقم.

اشپیگل: درحال حاضر تحریم هایی به مورد اجرا گذارده شده است و به مرور بر شدت آنها افزوده شده. لیکن به نظر می رسد که ایرانی ها تحت تاثیر قرار نگرفته اند. آنها ظاهراً به هیچ وجه قصد متوقف ساختن برنامه غنی سازی اورانیوم را ندارند، یعنی توقف همان برنامه ای که سازمان ملل خواستار آن شده است.

البرادعی: در گفتگوهایی که با تهران داشتم استدلال اصلی من این بود که آنها برای جلب اعتماد باید غنی سازی را متوقف کنند، که تا به اینجا نتیجه ای نداشته است. رهبری ایران می داند که توان غنی سازی اورانیوم برای او به منزله امکان بالقوه قطعی برای بازدارندگی است و همین طور به معنای نفوذ و اعتبار ایران. این یک وضعیت بسیار حساس است. به طور رسمی [فعالیت های هسته ای] ایران هنوز هم در محدوده مجاز قرار دارند. و حالا پیامی که رهبری ایران برای همسابه های خود و برای جهان ارسال می کند چیست؟ این که ما اگرتصمیم به انجام آن داشته باشیم می توانیم در مدت زمان بسیار کوتاهی بمب را بسازیم.

اشپیگل: به دیگر سخن، داشتن خود سلاح هسته ای دیگر ضرورتی ندارد. همه آنچه لازم است یک تهدید پذیرفتنی در این خصوص است که می توانیم بلافاصله از استفاده صلح آمیز به نظامی تغییر جهت بدهیم و خود را به سطح قدرت های هسته ای واقعی برسانیم.

البرادعی: بله. اما ما نمی خواهیم این مسئله با تهاجم نظامی حل شود. این راه حل مسخره ای خواهد بود و تمام کشورهای دیگر و ایرانیان در تبعید را تشویق می کند که در صورت یک تهاجم نظامی در کنار رهبری کشور قرار گیرند. علاوه بر آن، یک برنامه فشرده برای ساختن بمب می تواند درست روز بعد از چنین حمله ای آغاز شود. از این رو همه آنچه باقی می ماند اقداماتی برای ایجاد اعتماد و اطمینان است و یک راه حل دیپلوماتیک که از تشویق های وسیع اقتصادی و دیپلوماتیک استفاده کند. یک بسته پیشنهادی که شامل ضمانت های امنیتی باشد.     

اشپیگل: این همان چیزی است که اروپا برای عرضه به ایران در اختیار دارد. رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا خاویر سولانا ابتدا برای انجام یک ملاقات جدید مشکل داشت و حال در راه ایران است. به نظر می رسد که ایرانی ها علاقه چندانی ندارند، شاید به این خاطر که ایالات متحده در آن نقشی ندارد.

البرادعی: در ایران تمایلات و جهت های  متفاوتی وجود دارد. اما باید گفت که سیاتمداران غربی هم وجود دارد که علاقه زیادی به یک راه حل قطعی ندارند. شاید از آن بیم دارند که چنین چیزی جایگاه حکومت تهران را ارتقاء دهد و یا شاید ترجیح می دهند که به دنبال تغییر رژیم ایران باشند. 

اشپیگل: معنای آن این است که برای رسیدن به پیشرفت باید منتظر بمانیم تا باراک اوباما به کارخ سفید برود و همانگونه که قبلاً اشاره کرده بود وارد به گفتگوهای گسترده با ایران بشود؟ و یا بلکه باید به علی لاریجانی امیدوارباشیم، همان مسئول پیشین در مذاکرات هسته ای ایران که بعداً استعفا داد و اکنون رئیس مجلس است و به مهمترین رقیب احمدی نژاد تبدیل شده و حتی می تواند چالش بزرگی برای اودر انتخابات ریاست جمهوری سال 2009 باشد؟

البرادعی: لاریجانی یک طرف گفتگوی بسیار سخت اما واقع بینانه بود. می توان به سهولت با او سخن گفت و معامله کرد. امیدوارم که در پست جدیدش به نقش میانه رویی که در مذاکرات هسته ای داشت ادامه دهد. بدبختانه از این که بتوانیم یک راه حل همه جانبه برای خاورمیانه پیدا کنیم که ایران هم بخشی از آن باشد فاصله زیادی داریم. گفتگوهای باز که شامل پیشنهاد ها و تشویق هایی برای طرف دیگر باشد درواقع بهترین فرصت های ما بوده و هست ـ همانگونه که در قضیه کره شمالی که مورد دشوار و مشکل آفرین دیگر ما بود مشاهده کردیم.    

اشپیگل: کره شمالی از ایران بسیار جلوتر رفته بود. آنها از قرارداد منع گسترش سلاح های هسته ای (ان پی تی) خارج شده و سلاح هسته ای خود را آزمایش کرده بودند. و به جای آن که مجارات شوند با هدیه های اقتصادی به آنها پاداش داده شد.

البرادعی: من هرگز درک نکردم که چطور واشنگتن در چهارچوب گفتگوهای شش جانبه توانست با کره شمالی وارد مذاکره شود، اما با تهران نتوانست. کره شمالی اکنون در حال برچیدن برنامه هسته ای خود تحت نظارت بین المللی است.

اشپیگل: آیا شما خوش بین هستید که کره شمالی به وعده های داده شده وفادار بماند؟

البردعی: ما امیدواریم که چنین شود. ما توقف کار رئاکتور هسته ای یونگبیون از جولای 2007 را مورد تایید قرار داده ایم، آنهم علی رغم آن که در جریان عملی برچیدن آن نقشی نداریم. فعلاً یک سوم از میله های سوخت استفاده شده جدا شده است، در حالی که دو سوم هنوز در داخل رئاکتور قرار دارند. عقاید متفاوتی در این باره وجود دارد که آیا کره شمالی درواقع از ان پی تی خارج شده بود. آمریکایی ها بر این باور هستند که چنین کرده بود، اما اروپایی ها برعکس آن را می گویند.  در شرایط فعلی حل و فصل سریع این قضیه و این که تمامی فعالیت های هسته ای کره شمالی تحت نظارت ما قرار گیرد بسیار مطلوب است. در هر حال فعلاً که کار ها به خوبی پیش می رود.

اشپیگل: اما مسئله ای که باقی می ماند معضل بازارهای سیاه هسته ای است و این مخاطره که تروریست ها از این طریق به سلاح های هسته ای دست یابند.

البرادعی: ما از این جهت بسیار نگران هستیم. مواد هسته ای و رادیواکتیو به دفعات قاچاق و برای فروش عرضه شده اند. تروریست های سازمان القاعده نیز علاقه خاصی به تولید بمب نشان داده اند.

اشپیگل: پس از چهارماه حبس خانگی در اسلام آباد بالاخره عبدالقدیر خان پدر سلاح هسته ای پاکستان و بدترین بازیگر بازار سیاه هسته ای به نظر می رسد که دوباره آزادی خود را به دست آورده است . . .

البرادعی: . . . و هنوز هم با تاسف بسیار از پاسخ به پرسش های ما خودداری می کند.

اشپیگل: اما حد اقل سه نفر از شرکای فرضی شبکه او احتمالاً به زودی راهی دادگاه می شوند: مهندس سوئیسی فردریش تینر و دو پسرش. لیکن پیگرد قانونی آنها هنگامی که دولت برن 30 هزار صفحه اسنادی را که دچار خسارت شده بودند ریز کرد شواهد با ارزشی را از دست داد. کسانی که از نزدیک با این قضیه مربوطند حدس می زنند سازمان سیا به خانواده تینر تضمین و مصونیت از پیگرد قضایی داده است، آنهم چنانچه درخشک کردن باتلاق هسته ای به آنها کمک کنند. آیا این صحت دارد که آژانس شما در ماجرای ریز کردن آن اسناد همکاری داشته است؟

البرادعی: بنا به درخواست دولت سوئیس ما بر نابود کردن آن مطالب نظارت داشتیم.

اشپیگل: شما دست در دست سازمان سیا ـ باعث تعجب بسیار است.

البرادعی: شما هرچقدر بیشتر با سازمان های مخفی سروکار پیدا کنید بیشتر پی خواهید برد که این چه بازی کثیفی است. هرچند نمی توانم بپذیرم که آمریکایی ها از ما استفاده کرده اند. آنها نمی توانند ما را آلت دست قرار دهند.

اشپیگل: به آژانس شما همواره وظایف جهانی بیشتری محول می شود. آیا این شایعه صحت دارد که شما به ترتیب دهندگان بازی های المپیک پکن جهت اجتناب از مخاطرات بالقوه هسته ای مبتنی بر یک تهدید عینی کمک کرده اید؟

البرادعی: همه آنچه می توانم بگویم این است که ما در پکن کمک هایی کرده ایم. لیکن این صحت دارد که از ما برای خاموش کردن حریق های بسیاری درخواست شده است. من ترجیح می دهم که یک سگ نگهبان باشم تا مامور آتش نشانی و برای آن البته ابزار لازم را هم می خواهم. ما نیازمند تصاویرماهواره ای خود هستیم و نیازمند آزمایشگاه های بیشتری برای آن که بتوانیم وظایف خود را به نحو مطلوب به انجام برسانیم. اما این که تا چه اندازه به خوبی بتوانیم از عهده آنها برآئیم، بستگی به کشورهای عضو دارد. مطابق با نتایج بدست آمده توسط یک هیئت کارشناسی مستقل، باید بودجه ما تا 2020 دوبرابر شود. می دانم که همه به پول نیازمند هستند. اما وظیفه ما بیش از اندازه حساس است. اگر ما ناکام بمانیم، ادامه زیست بشر به مخاطره خواهد افتاد.