رکوکو بخش دوم (رمانتیک ها)

تصویر شماره 4: تابلوی پسرک فوت کننده در حباب صابون اثر ژان باپتیست شاردن به

سال 1730. رنگ روغن روی بوم (93 در 77 سانتیمتر). گالری ملی هنر در واشنگتن.

(اندازه بزرگتر تابلو)

  شاردین تابلوی پسربچه ای که حباب صابون درست میکند (تصویر 4) را به عنوان اعتراضی به بی ارزش دانستن مضمون های طبیعت بی جان توسط هنر رسمی به تصویر کشید. این تابلو نه تابلویی از زندگی روزمره ی مردم عادی است و نه یک نقاشی تاریخی، بلکه دنیایی است از زیبایی و آرامش تزلزل ناپذیر. در شرایطی که نقاش ترکیب تابلو را به یک مثلث از دوچهره ی بدون پس زمینه فرو کاسته است، همزمان توجه ما را به صورت هوشیار پسر بچه و کودکی که با تقلای زیاد به ماجرای در حال انجام  می نگرد جلب می کند. موضوع تابلو خود به اندازه ی حباب صابون زودگذر است و همچون واتااو بی ثباتی و ناپایداری زندگی را به تصویر درآورده است. 

     حباب صابون می توانست نمادی از دنیایی ساختگی باشد که فرانسیس بوشه ( 1770 ـ 1703 ) و شاگردش ژان هونوره فراگونارد ( 1806 ـ 1732 ) برای اشراف نقاشی میکردند. هر دو نقاش برای آنکه همچون واتااو دنیای رویایی و مملو از تخیلات زیبا خـلق کنند از خطوط تزئینی ظـریف سبـک روکوکو استفاده میکردند، اما در کار آنها از خودآگاهی واتااو در باره ی گذرا بودن خوشی و لذت این جهانی اثری نیست. نقاشی های بوشه نسبت به کارهای واتااو از صلابت بیشتری برخوردار است و بر طراحی تزئینی اثر تاکید بیشتری میکند. از جمله تابلوهای معروف او تابلوی رنگ روغن مادام پومپادور معشوقه ی لویی پانزدهم است (تصویر 5) که نقاش او را در شکل ونوس به هنگام آرایش و با ظرافـت و شکنندگی رنگهای سفید ـ صورتی یک مجسمه از جنس چینی نقاشی کرده است. موضوع این نقاشی مارا به یاد تابلوی اطفارگرایانه ی (mannieristisch) فرانسیس کلوئه از بانویی درباری که در ظاهرِ ونوس نمایان شده بود می اندازد که نقاش او را در هنگام استحمام به تصویر کشیده است. اما تخیل شاد بوشه با اختلاف نظر مابین امر » حقیقی «  و  » افسانه ای «  که در کارهای کلوئه می یابیم سر و کاری ندارد. ونوس بوشه بدون آنکه تحت تاثیر کبوتری که به پایش افتاده و پرپر میزند [سمبلی از ونوس] و یا تحت تاثیر کوپید شجاع [کوپید پسر ونوس] قرار گیرد، هیچگونه احساسات نگران کننده ای از خود بروز نمیدهد، زیرا او دیگر چیزی از بی واسطگی انسان های واقعی در خود ندارد. این تابلو به عنوان چشم اندازی تملق انگیز از مادام پومپادور در نظر گرفته شده بود و محل نصب آن نیز منزل مسکونی آن خانم بود.

 

تصویر شماره 5: اثری از  فرانسوا بوشه به نام ونوس به هنگام آرایش، در ابعاد

108 در 85 سانتیمتر. موزه متروپولیتن در نیویورک

(اندازه بزرگ تابلو)

     به هنگام نگریستن به تابلوی میعاد گاه عشاق جوان اثر ژان هونوره فراگونارد چندان تحت تاثیر ماجراهای عاشقانه ی زوج جوان که تجارب کم اهمیت آنها در ردیفی از تابلو ها توسط نقاش نامبرده به تصویر درآمده است قرار نمی گیریم (تصویر 6). شکلهای درون تابلو همچون محتوای داستان کمتر واقعی به نظر می رسند. اندام های دو جوان با خطوط انحنادار بسیار شکیل و آراسته به تصویر درآمده اند اما درون تهی به نظر میرسند. آنها در درون شاخ و برگ درخـتان و بوتــه های منظره ای غبار گرفته ذوب شده اند. درختانِ پس زمینه شبیه به تزئینات گچی به کار رفته در زیباسازی فضای داخل قصر های روکوکو هستند و کمتر شباهتی به درختان واقعی منظره ای از کشور فرانسه دارند.

      خوش سلیقگی و ظرافت طبع و البته بی خیالی و شادی در سبک روکوکو ما را به یاد موسیقی موتسارت و هایدن می اندازد، ویژگی هائی که جانشین ایمان باروک بر تغییرات پویا در ساختاری هماهنگ و به وضوح بیان شده گردیدند. روکوکو با خوش مشربی ظریف و فرهیخته اش در ادبیات نیز نظیرهائی بوجود آورد، بخصوص در رابطه با آثار  » عصر آگوستین  « در انگلیس و هنگامی که نویسندگانی چون آلکساندر پوپ و ژوزف ادیسون آگاهانه وزنهای شعری نویسندگان لاتین از زمان آگوستین را تقلید میکردند. ابیات پوپ غالباً با اسلیمی های (یا آربسک های) انحنا دار و به عقب غلطیده چون شاخ و برگ های تزئینی روکوکو شــباهت دارند. هجو ادبــی مـعروف او به نام  هتک طره The Rape of Lock مزاحی است در رابطه با یک چنین طره یا کاکلی.

تصویر شماره 6: میعادگاه عشاق جوان، اثری از ژان هونوره فراگونارد. ابعاد

تابلو 317 در 244 سانتیمتر. مجموعه فریک در نیویورک

(اندازه بزرگتر تابلو)