رمانتیسم کلاسیک و اشرافیت دون پایه در انگلستان

 

تصویر24: کدلستون هال در دربی شایر. اثری از روبرت آدام

   شیوه ی برخورد به طبیعت نزد رمانتیک ها و کلاسیک ها نیمی ستایش از طبیعت رام نشدنی بود که در آن خداوند خود را متجلی می ساخت،همان طبیعتی که بهترین آموزگار انسان بود و نیم دیگرش اعتقاد به توانایی انسان برای بهبود و تکمیل طبیعت از طریق کار دقیق و بخردانه. روشن ترین تجلی این رمانتیک بخردانه یا به قولی خردگرایی رمانتیک در انگلستان سبک و شیوه زندگی اشرافیت بالا و دون پایه بود. خانه های آنها که توسط روبرت هاوزر ساخته شده بودند و نقاشی هایشان که توسط رینولدز و کینزبورو به تصویر در می آمدند برای ما احساسی از اعتدال تمام و کمال بین انسان های طبیعی و فرهیخته بجای می گذارند.

هنری فیلدینگ در رمان معروفش به نام تام جونز (1749) هجوی کلاسیـک در باره ی شخصـیت زمینداران بیش از حد مادی و بی فرهنگ و در غالب فردی به نام اسکوایر وسترن نوشت و در آن تقلید های کورکورانه و محض از دانش و معرفت را نزد رقبای تام یعنی آقای بلیفیل به ریشخند گرفت  و زندگی به حد افراط آراسته و بی بند و بار لندنی ها را به انتقاد کشید که تام در مقابلشان به عنوان فردی نجیب و بی گناه کاملاً متمایز بود، فردی که از تجربیاتش می آموخت تا مسئولیت پذیرتر و جاه طلب تر باشد، بدون آنــکه بر جذابیت طبیعی اش لطمه ای وارد آید.

     زیبایی طبیعت در توازن با تحرک و تلاش انسانی مضمون شعری بود از جیمز تامپسون به نام فصل ها که بین 1726 تا 1730 منتشر گردید و پس از 1740 مورد بازنگری واقع شد. تامپسون در اشعارش زمین مزروعی را ستایش میکرد که با محصولات فراوانش زمستانی خوش آیند و مطمئن را برای آدمی میسر می سازد. او اطمینان و آسایش کشاورزان ساعی و خوب تامین شده و اربابانشان را با تهی دستی انسان وحشی رو در روی قرار می داد. وی در گردش طبیعی فصل ها بالندگی تجارت و صنعت انگلیسی را تشریح می کرد که در نتیجه ی آنها سطح معیشت با استفاده ی هوشیارانه و سازنده از عناصر طبیعی زمین به سوی بهترین و ممکن ترین جهان ارتقاء می یافت. آن سطح زندگی که تامپسون با چنان زبان شیوایی مورد تمجید قرار می داد در بسیاری از مزارع بزرگ اشراف بالا و دون پایه در دوره ی جورج ها متحقق شده بود.

     نماینده ی برجسته ذائقه ی کلاسیسم در سبک معماری انگلیس به سال 1770 روبرت آدام بود که سبکی زیبا و بخردانه از عناصر پالادیسم (1) بی پیرایه ی محفل برلینگتون و از تذهیب بی قید و بند رکوکو و آثار هنری باقی مانده از تمدن روم و یونان باستان آفرید.

     کلاسیسم آدام در مقایسه با خانه هایی که سابق بر این در سبک پالادیو و به شیوه ای پرتکلف و زیاده از حد رسمی ساخته شده بودند هم لطیف تر و هم گیراتر بود. در Kedleston Hall در دربی شایر اشتیاق او برای معماری به سبک رومی با ذائقه ی بزرگ مالکی به نام آقای ناتانیل کورزون تلاقی کرد. در طرحی که برای نمای ظاهرِ ساختمانی داده بود (تصویر24) قدرت هنرهای تجسمی معماری باروک را با استواری و جسمیت بناهای رومی به هم پیوند زد. گنبد و پلکان کمانی آن انسان را به یاد قصر های باروک در فرانسه می اندازد، مانند Vaux le Vicomte یا Le Vau و همچنین Le Notre ، با این وجود قطعه ی مرکزی ساختمانِ کدلستون از طاق های پیروزی رومی کونستانتین تقلید شده است (تصویر25).

 

تصویر 25: طاق پیروزی کونستانتین در رم

     برای دکوراسیون داخلی بنا، آدام سالن ورودی با شکوهی طراحی کرد (تصویر26) که ستون های مرمرین و تنومند آنرا تحت الشعاع قرار داده است. دور تا دور دیوار ها » جاپیکره ی دیواری « برای مجموعه هایی از تندیس های باستانی ترتیب داد که در بینشان مسلماً جایی هم برای تندیسی ریختگی آپولو بلوِدِر در نظر گرفته شده بود. در اینجا صلابت شکل ها توسط رنگ ستون ها و پایه هایشان و همچنین توسط گچ بری های ملون و فریز ها ملایم تر و لطیف تر شده است. بهره گیری آدام از گچ بری هایی از شاخ و برگ ظریف بر روی دیوارها و سقف مبتنی بر تزئینات رومی است (تصویر27). این خطوط مارپیچ گونه با نقش های تزئینی رکوکو خویشاوند است، با این وجود آدام با تندیس های که تزئینی خود پیوسته تقسیم بندی دیوار، گچ بری های تزئینی و سقف را حفظ نموده است.

 

تصویر 26: سرسرای بزرگ اثر رابرت آدام در کدلستون

  

تصویر 27: محراب صلح آگوستوس موسوم به آرا پاکیس در رم

     موفقیت های آدام از جهت زیبایی و برجستگی آثارش تا حدودی به این علت بود که خود وی تمامی طراحی های داخلی و از جمله مبلمان را شخصاً آفریده بود. آدام برای بوجود آوردن آنها تمامی خلاقیت خود را به کار گرفته و سبک کلاسیک را با آسایش و کارآمد بودن ترکیب نمود (تصویر 28).  در اینجا معماری، تزئینات داخلی و تجهیزات بر روی هم بدنه و کلیتی ستایش انگیز و در عین حال مطبوع می سازند. سبک معقول و با این وجود زیبای جورجیایی نه فقط در عمارت های بزرگ اربابی، بلکه حتی در ردیف ها و ساختمان های هلالی شکل از آجر و سنگ که در شهر ها برای بورژواهای ثروتمند و نجبای سطح پائین ساخته شده بودند مشاهده میشود. در اینجا تزئینات به این منظور مورد استفاده قرار گرفته است تا خانه ها به جای ایجاد اثرات زننده ی تک واحدی، در ردیفی در یکدیگر ادغام شوند (تصویر 29). در رویال کرسنت در دربی شایر ستون های مکرر ایونی و گردشی دیداری در طول ظاهر بیضی شکل بناها ایجاد می کنند. شکل هلالی اثری دراماتیک ایجاد میکند که با منظره ی اطراف در هماهنگی کامل قرار میگیرد.

 

تصویر 28: اتاق نشیمن اثر روبرت آدام

تصویر 29: رویال کرسنت اثر جان وود

     سبک جورجیایی در معماری موفق شد تا پیش از انقلاب خود را در مستعمره های آمریکایی بگستراند و این هنگامی بود که زندگی در ساحل شرقی آمریکا به درجه ای مستمر از ثروت و فرهنگ رسیده بود. توماس جفرسون، فیلسوف عهد روشنگری، مرد سیاسی و همزمان معماری غیر حرفه ای به تقلید از سبک معماری پالادیو در Chiswick برای خود در مونتی چلو خانه ای شخصی ساخت ( تصویر 30 ). با این وجود پس از انقلاب او آن بنا را به سبکی که آگاهانه غیر انگلیسی بود و بطور مستقیم از سبک معماری رومی تقلید شده بود تغییر داد. دیوارهای آجری و سنگی آدام و همچنین روش او در تزئینات داخلی سبک معماری منازل را در دوره ی مستعمره ها در آمریکا مورد تاثیر قرار دادند.

 

تصویر 30: مونتیچلو اثر توماس جفرسون

___________________

1: سبک منصوب به معمار پالادیو.