وقتی قاتلین مدافع حقوق بشر می شوند

شلومو آوینری

برگردان: علی محمد طباطبایی 

  

هنگامی که کالیگولا اسبش را به مقام نمایندگی سنای روم منصوب کرد حد اقل

سم هایش به خون بیگناهان آغشته نبود 

(تاریخ انتشار اولیه این مقاله: سال 2003) 

 اگر این حادثه ای به غایت تاسف انگیز نمی بود می شد آن را به عنوان لطیفه ی هزاره تلقی کرد: لیبی به ریاست کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل انتخاب شده است! هنگامی که کالیگولا اسبش را به مقام نمایندگی سنای روم منصوب کرد حد اقل سم هایش به خون بیگناهان آغشته نبود.

روال انتخاب لیبی به این مقام البته کاملاً قانونی بود: ریاست کمیسیون حقوق بشر هر ساله از یک منطقه ی جهانی به منطقه ای دیگر در حال چرخش است. در این سال نوبت به آفریقا رسیده بود که رئیسی انتخاب کند و آنها هم لیبی را نامزد کردند. فقط آمریکا و کانادا بودند که بر ضد چنین انتخابی رأی دادند. کشورهای اروپایی از دادن رای خود داری نمودند و برای همیشه مایه ی سرافکندگی را به نام خود ثبت کردند. این واقعه  شرحی گویا است از ورشکستگی اخلاقی سازمان ملل بخصوص این که چنین انتخابی در لحظه ای بسیار حساس در عمر این سازمان به وقوع می پیوندد. پرزیدنت بوش سازمان ملل را به نشان دادن جدیت خود برای قطعنامه ای که در باره ی عراق به تصویب رسانده بود فرا خواند: در غیر این صورت سازمان ملل به همان سرنوشت فضاحت بار جامعه ی ملل (League of Nations)  دچار خواهد شد که در دهه ی 30 از قرن بیستم هنگامی که با سیاست های تهاجمی آلمان نازی و ایتالیای فاشیستی روبروگشت به اثبات رساند که کاری از دستش ساخته نبود. انتخاب لیبی در چنین لحظه ی خطیر در سمت ریاست هیئتی در سازمان ملل که مسئول حقوق بشر است بر مشروعیت و اقتدار اخلاقی کل سازمان تاثیر کاملاً منفی خواهد داشت.

به حافظه ی خود مراجعه کنیم: لیبی حکومتی است مبتنی بر استبداد خودکامه. رهبر آن محمرالقذافی اغلب رفتاری پریشان و عجیب را با سیاست افراطی پیوند می زند و از تمامی دیکتاتوری های سرتاسر جهان حمایت به عمل می آورد. او در رأس یکی از ظالمانه ترین رژیم های دنیا قرار دارد، جایی که حتی نیازی به تظاهر به انتخابات لزومی نداشته است و جایی که گروه های مخالف بلادرنگ تارومار می شوند.

تحت فرمانروایی و حکومت او لیبی سازمان های تروریستی را در همه جای جهان مورد حمایت های خود قرار داده ـ از IRA گرفته تا انواع گروه های تندروی فلسطینی. تحریم های سازمان ملل به خاطر نقشی که لیبی ده سال پیش از این در سقوط هواپیمای مسافربری Pan Am بر فراز لاکربی در اسکاتلند داشت هنوز هم ادامه دارد. در این ده سال گذشته موقعیت سازمان ملل به عنوان نمادی از کمال مطلوب برای جامعه ی جهانی صلح طلب به طور دائم در حال فرسایش است. برای جلوگیری از جنگ در بالکان سازمان ملل به طور کامل عاجز بود و حد اقل در یک مورد ـ سربرنیسا ـ لشگر حافظ صلح هلندی (بدون کوچکترین دخالتی) صرفاً نظاره گر بدترین قتل عام در اروپا پس از 1945 بود که در آن سرب های بوسنی شش هزار مسلمان بدون دفاع را به قتل رساندند. یک کمیسیون تحقیق هلندی بعد ها اعتراف کرد که در واقع گردان هلندی سازمان ملل در این جنایت مشارکت داشته است.

در رواندا همینکه کشتار جمعی آغاز گشت، مقام رسمی سازمان ملل مسئول عملیات حفظ صلح دستور تخلیه ی نیروهایش را از کشور صادر کرد و صحنه را به طور کامل برای انجام وحشیانه ترین قتل عام نژادی از زمان جنگ جهانی دوم آماده کرد. نام آن مقام مسئول البته کوفی عنان بود.

تلاش احتمالاً بی نتیجه برای ایجاد این تصور که گویا سازمان ملل در عراق با صدای خرد و مشروعیت بین المللی صحبت می کند را می توان عملی نا امید کننده و مذبوحانه نامید. اما درست در زمانی که بازرسین سازمان ملل در عراق به نظر می رسد که همچون سپاه رستگاری و برای خلاص شدن از شر گروهی از تبهکاران ارسال شده اند، قرار گرفتن لیبی در رأس کمیسیون حقوق بشر چه بسا در تاریخ به عنوان شکست تمام عیار از سازمانی که حیات خود را با آن همه امید آغاز کرده بود ثبت گردد. سازمان ها معمولاً نمی میرند ـ و یقیناً دلایل اقتصادی و سیاسی بسیاری وجود دارد که ما را مطمئن سازد که سازمان ملل به لنگ لنگان رفتن خود همچنان ادامه خواهد داد. اما این دیگر سایه ای بیشتر از آن چیزی که می بایست و می توانست باشد نیست. سازمان ملل امروزی به واژه ی دیگری برای دورویی و ریا تبدیل شده است.

شلومو آوینری پروفسور علوم سیاسی در دانشگاه عبری در اروشلیم است.

Moerder als Waeschter der Menschenrechte

Von Shlomo Avineri/ Projet Syndicate, January 2003