تلفات انسانی 17 میلیون

برگردان علی محمد طباطبایی

 

نه فقط در دارفور: انتشار کتاب جدیدی در فرانسه نشان می دهد که چگونه

تجارت برده  توسط مسلمانان، آفریقا را به

نابودی کشانده است

در حالی که مدعی العموم در دادگاه بین المللی جنایات جنگی لاهه لوئیز مورنو اوکامپو درخواست حکم جلب بین المللی عمرالبشیر رئیس جمهور سودان را به علت نسل کشی صادر کرده است، در فرانسه انتشار یک کتاب جدید سروصدای زیادی به راه انداخته. در شرایطی که حکومت سودان مورد اتهام واقع شده است که شبه نظامیان عرب را مورد حمایت قرار می دهد ـ دارودسته های مسلحی که مطابق با برآوردهای سازمان ملل در پنج سال گذشته 300 هزار آفریقایی سیاه را به قتل رسانده اند ـ تیدیان ان دیاس (Tidiane N’Diayes) کارشناس تاریخ آفریقای سیاه در کتابش با عنوان « نسل کشی پوشیده » فجایعی را مورد بررسی قرار می دهد که تجارت برده تحت حاکمیت مسلمانان در آفریقا ایجاد کرده بود. مطابق با آنچه در این کتاب آمده است تجارت برده توسط کشورهای عربی از قرن هفتم میلادی به این سو باعث قربانی شدن 17 میلیون انسان شده است و در شرایطی که تجارت برده توسط اروپایی ها به 130 سال میان 1660 تا 1790 محدود ماند، تجارت برده توسط کشورهای عربی و اسلامی 13 قرن تمام همچنان تا رویدادهای اخیر دارفور ادامه یافت.

مطابق با گزارشی از یک شاهد عینی از قرن نوزدهم یکی از سکنه شهری به نام Oujiji به پرسش یک سیاح اروپایی که چرا در نزدیکی آن شهر این اندازه جنازه های در حال پوسیدن فراوان هستند وی با کمال خونسردی پاسخ داده است که: معمولاً مردم ما جنازه های برده هایشان را در اطراف شهر می اندازند، جایی که طی شب بعدی کفتارها آنها را به طور کامل می خورند. اما امسال تعداد این جنازه ها به قدری زیاد شده است که مرده خورها هم از کارشان عقب مانده اند.

اهمیت امروزین این گزارشات از آنجا به دست می آید که آنها به طور تکان دهنده ای چیزی از عادت « خود مقصردانی » سرکوب شده اروپایی ها را برملا می سازد که طی قرن ها بخشی از تصویری را تشکیل می داد که مردم غرب از بیرحمی شرقی ها برای خود ساخته بودند. تاثیر این نوع روایت ها نیز در آن زمان در فرهنگ عامیانه بازتاب یافته بود. از 1889 در رمانی از کارل مای به نام « کاروان برده ها » می شد همان چیزی را خواند که امروزه در کتاب مورد بحث ما مورد تاکید قرار گرفته است: این که تجارت برده در آفریقای تحت حاکمیت مسلمانان حتی در آخر قرن نوزدهم همچنان ادامه داشته است.

علاوه بر آن اروپایی ها به شخصه تجربیاتی با تجار مسلمان برده به دست آورده بودند. با شورش بزرگ قزاق ها و کشاورزان در اوکراین، که در 1648 همزمان با معاهده صلح وستفالی به انجام رسید، تاتارهای کریمه صدها هزار انسان را به بازارهای فروش برده در استانبول و کریمه همراه آوردند. عثمانی ها از میان اسرای مسیحی که برای آنها در حکم برده بودند پسران نوجوان را جدا کرده و پس از تعلیمات بعدی آنها را در صفوف نیروهای ینی چری خود جای می دادند. و دریانوردان اروپایی در دریای مدیترانه با خطر ربوده شدن و ارسال به بازارهای برده در شمال آفریقا مواجه بودند.

قربانی برجسته ی آن روبینسون کروزو بود که نه به طوری که معمول بود به توسط خریدن خود بلکه با فرار از دست اربابان مسلمان خلاص گردید. در عملیاتی کاملاً نادر از همبستگی میان یک اروپایی و یک آفریقایی او همراه با برده ی جوان سیاهپوستش به نام Xury با قایقی یک دکله ناپدید شد. این کنارهم بودن اما چندان به طول نینجامید، زیرا او به عنوان تاجری انگلیسی و غیراحساساتی قایق را با مسافر همراهش در اولین فرصتی که به دست آورد به نماینده ای از دریانوردی مسیحی فروخت. آن جوان برده با توجه به تیزهوشی که از آن بهره مند بود 60 دوکات تمام برای اربابش به بارآورد، در واقع به اندازه ی یک دست پوست شیر همراه با دست دیگری پوست پلنگ.

این واقعه جانبی « روبینسون کروزو » نشانه ای از خشک مغزی اروپایی است، که البته فقط طی تجارت برده ی میان کشورهای دو سوی اقیانوس اطلس خود را به ثبوت نرسانده است، فعالیتی که طی آن خریداران برده محتاج کمک تجار آفریقایی و مسلمان بودند.  

ان دیاس تاکید می کند که تجارت برده توسط مسلمانان البته بدون همکاری حاکمان آفریقایی مقدور نبوده است. با این وجود تصاویر بسیار وحشتناک از مناطقی که توسط شکار برده ها خالی از سکنه شده و یا پوشیده از جنازه برده ها بود آن عکس های مشابه از کنگوی بلژیک را به طورکامل به کناری می زند که الهام هنده ژوزف کنراد در نوشتن رمان مشهورش « قلب تاریکی » بود.

حتی با وجود آن که این آفریقا است که بیشتر از هر جای دیگر از تجارت برده دچار صدمه شده است، اما نمی توان برای این قاره نقش مطلقی از قربانی شدن یا مجرم بودن را تعین کرد. این هم البته اشتباه است که گناه فقر و عقب ماندگی آفریقا را گاهی به گردن جهان اسلامی و گاهی مسیحی انداخت یا میان این دوجهان آن را نصف نصف تقسیم کرد.

و در نهایت این صرفاً ادامه تجارت برده که مرزهای نهایی آن هنوز هم در مناقشه دارفور قابل مشاهده است نبود که جهان اسلامی را در برابر غرب دچار صدمه و زیان ساخته است. در جهان اسلامی یک دگرگونی قابل مقایسه با انقلاب فرانسه یا انقلاب صنعتی بوقوع نپیوست، و چیزی دیده نشد مگر ادامه ی نظام های فئودالی، دیکتاتوری و استبدادی، نظام هایی که برای آنها حقوق بشر همانقدر بی معنا  بودند که توان های نهفته برای ایجاد یک بازار کار آزاد.

خشونت خودخواهانه ای که محو برده های مرده را به دست کفتار ها می سپرد، متناسب بود با تجربه ای اقتصادی که مطابق با آن کاربردگی در یک اقتصاد راکد به دشواری می توانست هزینه های نگهداری آن را جبران کند. برخلاف آن در روم باستانی به این نکته پی برده شد که کارآمدترین شکل استفاده از نیروی کار برده ها شیوه ای است که بالاخره برده ها بتوانند آزادی خود را خریده و شهروند رومی گردند. لیکن در پس تصویر کلاسیک از برده های شرقی و نگهبانان حرمسراها یک نظام غیرمولد استبدادی قرار داشت که آن همه تجملات را نه از راه تولید اقتصادی بلکه به زور از مالیات دهندگان داخلی یا با باج گیری از همسایه های ضعیف تر به دست می آورد. در این حرمسراها راه خروجی برای هیچ کس وجود نداشت، بلکه اگر چیزی بود فقط مسیری برای رشد در داخل دستگاهی به چشم می خورد که برده داری را مدیریت می کرد.    بنابراین برده های کارگر و سرباز و همچنین خواجگان حرمسرا در عین حال هم قربانی و هم تکیه گاه نظامی انگلی بودند که برای سازمان دادن حکومت بر انسان ها استعداد بیشتری داشت تا برای کار مولد. پیامدهای چنین سیستمی این بود که توده های مردم فقیر باقی می ماندند، و فقط به کمک نیروهای مسلح نظامی می شد از شورش آنها جلوگیری کرد، همان نیروهایی که خود تبدیل به حکومتی در داخل حکومت می گردیدند. برده داری نه تنها خودش هولناک است و به ایجاد شرایط هولناک می انجامد که باعث فقر و فلاکت و حفظ چنین شرایطی می گردد. و در این مورد استثنائاً غرب دیگر تقصیری ندارد.    

Siebzehn Millionen Tote

Nicht nur Darfur: Ein französisches Buch zeigt, wie der muslimische Sklavenhandel Afrika ruinierte

http://www.welt.de/welt_print/article2218215/Siebzehn_Millionen_Tote.html